Brussel inclusief dankzij u

De Stad Brussel streeft ernaar om bewoners en bezoekers met een handicap beter te verwelkomen en op te vangen. Helpt u ons alvast mee dat doel te bereiken?

Weet u ook niet meteen hoe u gepast moet reageren wanneer u een persoon in rolstoel of blinde persoon voorbij loopt? Voelt u zich onbeholpen ten aanzien van een dove persoon? Voelt u zich ongemakkelijk wanneer u een persoon met een mentale handicap ontmoet?

Onderstaande tips kunnen u misschien beter voorbereiden: aan de hand van kleine attenties en eenvoudige acties kan u wellicht de dag opfleuren van die ene onbekende die het geluk heeft gehad uw pad te kruisen…

BXL inclusief dankzij u is een initiatief van de cel Gelijke Kansen van de Stad Brussel.

Een persoon met beperkte mobiliteit (PBM) betreft éénieder die moeilijkheden ervaart om zich te verplaatsen en/of aan autonomie heeft verloren. Dat kan dus eveneens gelinkt zijn aan een vermindering van het zicht, het gehoor,… Eénieder kan vroeg of laat geconfronteerd worden met een verlies aan mobiliteit of dat nu permanent is of tijdelijk. Men kan wegens een gips aan de voet met krukken lopen of in een rolstoel terechtkomen na een ongelukje met de fiets of, bij het ouder worden, meer moeilijkheden gaan ervaren bij het lopen.

  • Stel jezelf voor en leg uit wat jouw intenties zijn vooraleer je enig fysiek contact met deze persoon aangaat
  • Vraag aan de persoon in kwestie of hij hulp nodig heeft en wat hij precies verwacht
  • Bied jouw arm aan om een persoon die moeite heeft om te stappen, de straat helpen over te steken, een trap op te lopen,…
  • Help een persoon in een rolstoel om een opstapje te overbruggen, de metro in te rollen,… of vraag ondersteuning aan het personeel, buschauffeurs,… rekening houdende met de instructies die de betrokkene meegeeft
  • Een eenvoudige deur kan al snel een obstakel betekenen voor een rolstoelgebruiker. Denk eraan wanneer je achtervolgd wordt door een persoon in een rolstoel bij het binnenlopen of verlaten van een gebouw of ruimte of wanneer je hem of haar kruist ter hoogte van een deuropening.
  • Sommige rolstoelgebruikers dragen een opklapbaar hellend vlakje met zich mee om kleine opstapjes te overbruggen. Vraag hiernaar en volg de instructies van de persoon in kwestie op. Zij zal best weten hoe dat materiaal te gebruiken.
  • Indien een rolstoelgebruiker vast komt te staan voor een onoverbrugbare hindernis (een onaangepaste werf, trappen, een te hoog voetpad,…), informeer hem of haar dan over alternatieve trajecten of, nog beter, begeleid hem of haar tot op het punt dat de persoon zijn weg alleen kan voortzetten

  • Stel jezelf voor en leg uit wat jouw intenties zijn vooraleer je enig fysiek contact met deze persoon aangaat.
  • Vraag aan de persoon in kwestie of hij hulp nodig heeft en wat hij precies verwacht. Hij wenst namelijk misschien liever op zijn eigen herkenningspunten te steunen of wenst de straat misschien helemaal niet over te steken en wacht gewoonweg op een kennis !
  • Leg bij elk initiatief uit wat je van plan bent en wat er rondom jullie gebeurt
  • Laat aan de persoon met een visuele handicap toe om een hand op jouw arm of schouder te leggen om jou op die manier te volgen. Grijp dus niet automatisch de hand of arm van die persoon vast om hem verder te trekken of te duwen tenzij hij zelf aangeeft dat hij dat verkiest.
  • Stap op een halve pas afstand voor de persoon. Vertraag voor hindernissen (een voetpad, een deur, een trap,…) en beschrijf deze voor de duidelijkheid.
  • Om een stoel aan te bieden aan een blind persoon, leg zijn of haar hand op de rugleuning van de stoel. In de tram, trein of bus wil een persoon met een visuele handicap zich vaak neerzetten omdat hij rechtstaand, in geval van instabiliteit, geen houvast kan vinden.
  • Denk eraan dat woorden zoals 'hier' en 'daar' niets betekenen voor personen met een visuele handicap. Verwoord het eerder als volgt 'er staat een stoel voor u'.
  • Wees daarentegen niet bang om woorden zoals 'zien' en 'kijken' te gebruiken: blinden of slechtzienden maken ook gebruik van deze verwoordingen om hun manier van zien door de tast,… te omschrijven. Je kan dus zonder probleem aan een persoon met een visuele handicap vragen of hij of zij één of ander object wil zien.
  • Een persoon met een visuele handicap kan dan wel problemen ervaren met het zicht maar daarom niet met het gehoor, de spraak of mate van begrip! Richt je dus ook rechtstreeks tot de persoon zonder per se luider te spreken en communiceer op een natuurlijke manier.
  • Indien je in het gezelschap vertoeft van een blinde persoon, voel je dan niet noodzakelijk verplicht om continu te praten. In elke conversatie is ook plaats voor stilte.
  • Denk eraan om de persoon duidelijk te groeten wanneer je vertrekt om te voorkomen dat hij alleen voort praat

  • Om met een slechthorende of dove persoon te communiceren, kan je hem best waarschuwen dat je met hem wil praten. Bijvoorbeeld, door de persoon even op de schouder aan te raken.
  • Stel je recht voor de persoon in kwestie op en hou je gezicht onbedekt zodat de persoon eventueel kan liplezen. Praat traag maar zonder overdreven te articuleren omdat dat het liplezen kan vervormen.
  • Indien mogelijk, communiceer dan schriftelijk (bijvoorbeeld op het scherm van jouw smartphone). Gebruik eventueel afbeeldingen of eenvoudige gebaren om je verstaanbaar te maken.
  • En waarom zou je niet wat gebarentaal leren? Dat kan altijd van pas komen! Hier vind je alvast de nodige ondersteuning: Externe site Vlaamse Gebarentaal Leren.

De term 'mentale handicap' verwijst tegelijkertijd naar de mentale deficiëntie als oorzaak van de handicap en naar de gevolgen ervan voor de persoon in kwestie. Een persoon met een mentale handicap kan mogelijk moeilijkheden ervaren om te communiceren, conceptualiseren, reflecteren en in het nemen van beslissingen. Doorgaans gaat een mentale handicap gepaard met een cognitieve disfunctie (spraakmoeilijkheden, leerstoornissen, motorische achterstand, geheugenproblemen,…) en moet onderscheiden worden van een psychische aandoening.

  • Stel jezelf voor en leg uit wat jouw intenties zijn vooraleer je enig fysiek contact met deze persoon aangaat
  • Vraag aan de persoon in kwestie of hij hulp nodig heeft en wat hij precies verwacht
  • Indien de persoon in kwestie in het gezelschap van een ander persoon vertoeft, negeer hem dan niet, vooral indien hij degene is die naar informatie of hulp vraagt
  • Gebruik eenvoudige woorden en korte zinnen, formuleer duidelijke ideeën en antwoorden zonder per se luider of op een kinderachtige manier te praten
  • Vermijd meerdere informaties in één keer mee te geven. Formuleer liefst elk informatiegegeven of elke instructie afzonderlijk.
  • Vergemakkelijk de communicatie door gebruik te maken van afbeeldingen of eenvoudige gebaren
  • Verzeker jezelf ervan dat de persoon in kwestie jou goed begrepen heeft door bijvoorbeeld beleefd te vragen om jouw boodschap te herhalen
  • Leg bepaalde zaken, indien nodig, op verschillende manieren uit. Het zal misschien nodig zijn om iets meerdere malen te herhalen.
  • Vermijd onzekere situaties omdat deze een grote bron van stress kunnen zijn. In een openbare ruimte waarin zich heel wat afspeelt, kan je voorstellen om naar een rustigere uithoek te gaan.
  • Het heeft geen zin om te doen alsof je een persoon die moeite heeft om zich verstaanbaar te maken, hebt begrepen terwijl dat niet het geval is! Vragen om iets te herhalen staat immers niet gelijk aan een gebrek aan respect.
  • Vermijd de persoon te onderbreken als hij praat
  • Als de persoon niet reageert op vragen of de tijd neemt om te reageren, betekent dat niet dat hij zich niet gedraagt. Wees geduldig en toon respect.

Een psychische aandoening verwijst naar een geheel van klinische verschijnselen van psychologische of gedragsmatige aard die niet steeds makkelijk geïdentificeerd of benoemd kunnen worden. Dat kan bijvoorbeeld gemoedsveranderingen, angstaanvallen of veranderende percepties van de werkelijkheid omvatten. Depressies, bipolaire stoornissen en schizofrenie zijn bijvoorbeeld bekende psychische aandoeningen.

  • Als je bezorgd bent om het gedrag van een persoon, ga dan voorzichtig naar hem toe zonder te oordelen en deel jouw bezorgdheid. Stel jezelf voor en leg uit wat jouw intenties zijn vooraleer je enig fysiek contact met deze persoon aangaat.
  • Vraag aan de persoon in kwestie of hij hulp nodig heeft en wat hij precies verwacht. Vaak is het zo dat personen met een psychische aandoening liever hulp vermijden. Integendeel, wanneer een persoon bijvoorbeeld een angstaanval ervaart, zal hij er liever alles aan doen opdat dat onopgemerkt blijft.
  • Pas uw gedrag aan aan het gedrag van de persoon in kwestie: als hij zich bijvoorbeeld wantrouwend opstelt en oogcontact vermijdt, hou daar dan rekening mee en dring niet aan maar respecteer zijn persoonlijke ruimte. Laat zoveel mogelijk aan de persoon toe om de toon en het type van de interactie te bepalen.
  • Vraag bij de persoon in kwestie na wat hem zou helpen om zich veilig te voelen en wat hem het gevoel van controle zou geven. Tracht hem gerust te stellen: leg uit dat je daar bent om hem te helpen en te ondersteunen en dat het jouw doel is om hem in veiligheid te brengen. Bied, in de mate van het mogelijke, verschillende opties aan om de persoon te helpen en het gevoel te geven dat hij de controle heeft over de situatie.
  • Vermijd confrontaties, kritiek of beschuldigingen. Neem afstand van het gedrag van de persoon en beschouw jezelf niet als persoonlijk geviseerd. Vermijd sarcasme en denigrerende opmerkingen.
  • Wees eerlijk in jouw handelingen. Maak ook geen beloftes die je niet kan nakomen.
  • Als de persoon in kwestie weigert om met jou te communiceren, verplicht haar daar dan ook niet toe. Als je vindt dat de situatie te gevaarlijk is om de persoon alleen te laten, zoek dan hulp bij agenten van de gemeenschapswacht of de politie of bel een ziekenwagen.

Het zal u misschien verbazen maar slechts 2% van het totaal aantal personen met een handicap zit in een rolstoel en meer dan 80% van de erkende handicaps zijn onzichtbaar! Een onzichtbare handicap verwijst naar een handicap die niet wordt waargenomen zolang de betrokken persoon er jou zelf niet op wijst. Nochtans beïnvloedt de stoornis waar die persoon aan lijdt zijn levenskwaliteit. Een onzichtbare handicap kan bijvoorbeeld een visuele of auditieve handicap zijn, een psychische aandoening zoals schizofrenie, dyslexie of dyspraxie, een chronische ziekte,… De stoornissen kunnen heel uiteenlopend zijn.

Personen met een onzichtbare handicap ervaren vaak moeilijkheden om door anderen erkend te worden als personen met een handicap. De omgeving slaagt er niet altijd in om de handicap en daaruit voortvloeiende moeilijkheden om te functioneren, te vatten met het gevolg dat het disfunctioneren onterecht wordt toegeschreven aan persoonlijkheidstrekken zoals impulsiviteit, luiheid, nalatigheid of woede. Dat leidt ertoe dat sociale interacties moeilijker worden en dat ze personen met een onzichtbare handicap afschrikken om hulp te vragen!

  • Wanneer een persoon de moed vindt om jouw hulp te vragen, om jouw plaats af te staan op een bank, in de bus,... wees dan bereidwillig en ontmoedig hem niet
  • Vraag niet om verdere uitleg. Een persoon die hulp vraagt, moet zich hiervoor niet verantwoorden.
  • De gezondheidstoestand van een persoon is privé. Als hij hierover wil praten, wees dan attent maar respecteer zijn intimiteit.

Weinigen onder ons zijn zich hiervan bewust maar een geleidehond kan best niet aangeraakt worden door een ander persoon dan zijn baasje! Het is nochtans verleidelijk maar een geleidehond is een hond die aan het werk is en het is dus verstandig hem niet af te leiden!

Geleidehonden zijn welkom in heel wat openbare plaatsen. De Belgische wetgever maakt een duidelijk onderscheid tussen geleidehonden en honden die als huisdier hun baasje gezelschap houden. De toegang van geleidehonden (inclusief in restaurants en winkels) is dan ook gereglementeerd en bij wet verplicht.

Campagne 'Spreken we nog altijd af?' (2021)

Campagne 'Spreken we nog altijd af?' (2021)

De sensibiliseringscampagne van 2021 stelt de manier waarop we naar gehandicapte personen kijken in vraag. De beelden, die in twee fasen worden getoond, benadrukken dat de beperking in de eerste plaats begint bij de - oppervlakkige - manier waarop wij naar 'anderen' kijken.

De boodschap is eenvoudig maar sterk: laten we ons focussen op de persoon als dusdanig, in zijn of haar totaliteit en schoonheid, in plaats van op een detail waarvan we uiteindelijk niet heel goed weten wat we ermee aan moeten.

Video van de campagne Als je mijn plaats wil innemen, neem dan ook mijn handicap! (2020)

Volgende video toont de campagne Als je mijn plaats wil innemen, neem dan ook mijn handicap! De video bevat achtergrondmuziek en volgende tekst:

Vanessa zoekt wanhopig naar een parkeerplaats.
Ze beslist uiteindelijk om op een parkeerplaats voor personen met een handicap te parkeren.
Als je mijn plaats wil innemen, neem dan ook mijn handicap!

Video van de campagne BXL inclusief dankzij u (2019)

Volgende video toont de campagne BXL inclusief dankzij u (deze video bevat achtergrondmuziek en een tekst op het einde: BXL Inclusive - De Stad streeft ernaar om bewoners en bezoekers met een handicap beter te verwelkomen en op te vangen. Helpt u ons alvast mee dit objectief te bereiken? - www.brussel.be/BXLinclusive):

Gemaakt 03/12/2018 (bewerkt op 03/12/2021)